Kwasówka ze struclą, pierogi ze słodkiej kapusty, z czasem także ryba w warzywach i zupa owocowa z kluskami z makiem. Panna zielona ze świeczkami na uchwytach i wójt… rozdzielający podarki. To tylko niektóre zwyczaje związane z Bożym Narodzeniem. Ważne, by tego dnia do drzwi pierwszy zapukał mężczyzna. I by zobaczyć Gwiazdę Betlejemską, czyli koniunkcję Saturna i Jowisza, która pojawia się raz na… kilkaset lat, albo Wegę lub Kapellę.

Listen to „Zwyczaje i obyczaje Ziem Zachodnich” on Spreaker.

Opis odcinka

Wigilia Bożego Narodzenia w 1945 roku na Ziemiach Zachodnich pierwszy raz od sześciu lat znów była czasem radości. W niewielkiej wsi Górzyn, w gminie Rudna, trwały ostatnie przygotowania do pierwszej tak spokojnej Wigilii. Było skromnie, ale smacznie. Na stole pojawiła się kapusta z grochem, kwasówka ze struclą, pierogi ruskie, z kaszą gryczaną, kapustą i grzybami, ale też te ze słodkiej kapusty, kluski z makiem i kompot z suszu. Choinka udekorowana cukierkami, jabłkami i orzechami. Były też modlitwa, opłatek i słodkie podarki dla dzieci, które wydzielał… wójt. Oczywiście śpiewało się też kolędy.
W Lubinie lat 60. uroczyście choinkę ozdabiano świeczkami, przy stole czekało puste miejsce dla niespodziewanego gościa i opłatek, który rozdawał ojciec po kolei wszystkim domownikom. Na stole pojawiała się zupa owocowa z kluskami z makiem, ryba w warzywach, barszcz, kilka rodzajów pierogów i uszka, wśród których było jedno z pieniążkiem na szczęście. Podczas kolacji wigilijnej blisko stołu stał też snopek, który po uroczystej kolacji gospodarz zanosił zwierzętom gospodarskim. Do domów przychodzili kolędnicy.
Wyczekiwana przed Wigilią pierwsza gwiazdka, czyli Gwiazda Betlejemska to tak naprawdę nie gwiazda, ale… koniunkcja planet: Saturna i Jowisza. W czasie, gdy na świat przyszedł Zbawiciel, podobno zdarzyła się koniunkcja (moment, kiedy ciała niebieskie ustawiają się w jednej linii) aż trzech planet: Saturna, Jowisza i Marsa. To ona prowadziła Trzech Króli do Dzieciątka Jezus.
Podobno ostatni raz widziana była 800 lat temu. Rok 2020 jest szczególny, bo od 21 grudnia przez kilka dni, a raczej nocy można obserwować to rzadko spotykane niezwykłe zjawisko. Będą też widoczne gwiazdy Wega i Kapella.

Występują
Stefania Mikuła, zespół ludowy Hosadyna od Lubina,
Zofia Biernat, zespół ludowy Hosadyna od Lubina,
Karol Wójcicki, popularyzator nauki, blog „Z głową w gwiazdach”.